- لطفا برای خوانندگان ما اصطلاح «مستند بحران» را توضیح دهید.
با سلام خدمت شما، اجازه می خواهم برای توضیح شکل گیری گروه‌های مستندسازی بحران در ایران، از کمی قبل‌تر شروع کنم و توضیحاتی بدهم.
پس از انقلاب اسلامی در ایران، جریانی از هنرمندان ایرانی به مناطق مختلف کشور می‌رفتند تا از مشکلات زمان شاه و نفوذ امروز انقلاب در این مناطق فیلم بسازند، خب آن موقع امکانات امروزی نبود و این مستند سازان که اکثرا به مناطقِ دور دست مرزی می رفتند با مشکلات متعددی روبرو می شدند. از شاخص ترین این فیلمها می توان مستند «هفت قصه از بلوچستان» ساخته شهید سید مرتضی آوینی را نام برد. پس از دو سال از انقلاب و تجاوز صدام حسین به ایران، فیلم سازان زیادی راهی جبهه ها شدند تا از دفاع مردم ایران فیلم بسازند، خیلی از این فیلم سازان کارگردانان یا تصویربرداران رسمی صدا و سیما نبودند بلکه دغدغه روایت اتفاقات میدان جنگ را داشتند. مهمترین گروههایی که در این زمان شکل گرفت؛ گروه «روایت فتح» و «40 شاهد» هستند. با اتمام جنگ ایران و عراق، گروهی از این فیلمسازان تصمیم گرفتند اتفاقاتی را که در جای جای جهان می افتد را از دریچه دید یک فیلم ساز مسلمان انقلابی روایت کنند، تا انحصار غربی ها در روایت همه اتفاقات در دنیا را بشکنند. شاید از اولین فیلمهایی که در این دوره ساخته شد، بتوان «مستند خنجر و شقایق» که در مورد بحران بالکان و نسل کشی مسلمانان در بوسنی بود را نام برد. کم‌کم مستند‌سازانی که حالا دیگر تجربیات زیادی را اندوخته بودند سر از نقاط مختلف دنیا در آوردند. برای آنها هیچ مرزی وجود نداشت و تنها انگیزه آنها روایت و تحلیل صحیح اتفاقات است. این نوع مستند امروزه در میان مستند سازان ایرانی به یک ژانر تبدیل شده که در نقاط مختف دنیا در حال برنامه سازی هستند.
- آیا این نوع مستندسازی در کشورهای مختلف جهان طرفداران زیادی دارد؟
قطعا این نوع مستندسازی مخاطبان زیادی در سرتاسر دنیا دارد، چرا که انسان ذاتاً به دنبال حقیقت می گردد. حقیقتی که امپریالیسم با سیطره رسانه‌ای خود سعی در منحرف کردن آن دارد و بزرگترین رسالت فیلم‌ساز مسلمان، روایت درست یک اتفاق و ریشه‌یابی آن است.
- تا چه حد این نوع مستندسازی می‌تواند برای آگاه کردن ملت‌ها، به بحران‌های جهان کمک کند؟
بزرگترین مشکل امروز امت اسلامی را واسطه‌های رسانه‌ای می‌دانم که سعی در تفرقه افکنی بین فِرَق مختلف اسلامی دارند. آنها سعی دارند با ایجاد سوءتفاهم میان مسلمانان آنها را به جنگ یکدیگر بفرستند. البته این یک سیستم استعماری است که می گوید: تفرقه بیانداز و حکومت کن. در اینجاست که وظیفه مستندساز بحران سنگین‌تر می شود. او نباید فقط اتفاقی را که می بیند گزارش کند، بلکه باید به دنبال ریشه‌های بحران و دستهای پشت پرده ایجاد بحران باشد. ضمن اینکه ارائه راه حل برون رفت از بحران را نیز باید ارائه نماید.
- شما به عنوان یک مستندساز بحران به چه کشورهایی اعازم شده‌اید؟
من کار خودم را با فیلم سازی در بلوچستان و کردستان ایران آغاز کردم. پس از آن به پاکستان و افغانستان رفتم. به عنوان تنها گروه فیلم سازی ایرانی در انقلاب لیبی حضور داشتم. سپس به افغانستان باز گشتم. در آخرین انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا در زمان حیات هوگو چاوز به این کشور رفتم و آخرین کشوری که حضور داشتم سوریه بود.
- بنابر تجربیات شما در مناطق بحران‌زده دوست دارید به برادران مسلمان خود چه پیامی برسانید؟
امروز غرب به دنبال تفرقه افکنی میان مسلمانان است. چون از پتانسیل دین اسلام اطلاع دارد و میداند که رقیبی که قدرت شکست او رادارد تمدن اسلامیست. او سعی می کند مسلمانان را به هر شکل ممکن از میان بردارد؛ آنها جنگ مذهبی و قبیله ای مانند آنچه در سوریه و لیبی می‌گذرد را به راه می‌اندازند و خودشان با ژست یک انسان مترقی به ما می‌گویند با هم جنگ نکنید. آنها همانی هستند که هیچ گاه کشتار مسلمانان در میانمار و آفریقای مرکزی را محکوم نکردند. پس باید بیدار شویم، دست از تکفیر و متهم کردن یک دیگر برداریم و با وحدت و اتحاد بسوی احیای تمدن اسلامی گام برداریم و باعث افتخار رسول الله(ص) باشیم.
والسلام
منبع: سایت مصری «الطلیعة»
مترجم: عبیر صلاح